نسخه سنتی برای سلامت کبد

کبد عضوی است که امروزه توجه بسیاری از دانشمندان را معطوف خود کرده است و دلیل آن شیوع بیماری‌های کبدی در جوامع امروزی است.بیماری‌هایی که شاید نام آن‌ها نتوانند به اندازه نام سرطان‌ها ترس را در وجود انسان بیندازند اما در پاره‌ای مواقع عملکردی بسیار ویرانگرتر از سرطان‌ها دارند. از مهم‌ترین و رایج‌ترین بیماری‌های کبدی می‌توانیم به انواع هپاتیت، نارسایی‌ها و اختلالات کبدی و همچنین قولنج‌های کبدی اشاره کنیم. در این مقاله سعی بر آن داریم که با معرفی چند گیاه دارویی که به طور عمومی به تقویت کبد کمک می‌کنند بپردازیم.

گیاه ماریتیغال یا خار مریم

بی‌شک هیچ گیاهی به اندازه گیاه خار مریم نتوانسته است نظر متخصصین طب سنتی و گیاهان دارویی را در رابطه با درمان بیماری‌های کبدی به خود جلب کند. بدون شک همه ما در اواخر بهار، در کنار جاده‌ها و صحراها گیاه خاردار بسیار زیبایی را دیده‌ایم که سرشاخه‌های گرد تیغ‌دار سبز آن مزین به گلی است که به صورت یک کلاه بنفش خوش‌رنگ و زیبا روی آن قرار گرفته است و کاملا در بین گیاهان دیگر صحرا جلوه‌گری می‌کند. گاهی بعضی از دشت‌ها یک پارچه پوشیده از این گیاه زیبا می‌شوند. این گیاه متعلق به خانواده آفتابگردان (compositae) است. استفاده دارویی از این گیاه در دوران معاصر به سال 1968 بر می‌گردد. هنگامی که برای نخستین بار فلاونوئیدهای اصلی ماریتیغال (از جمله سیلیبین، سیلی کریستین و سیلی دیانین) شناسایی شده و در مجموع بنام سیلیمارین معرفی شدند. بیشترین میزان سیلیمارین در دانه‌های رسیده این گیاه وجود دارد. از موارد مصرف این گیاه می‌توان به کمک به بهبود هپاتیت A, B و C، خواص ضد سرطانی و آنتی‌اکسیدانی این گیاه، جلوگیری از تشکیل سنگ صفرا و کمک به بهبود سوءهاضمه اشاره کرد.

امروزه عصاره و قرص این گیاه توسط شرکت‌های مختلف دارویی تهیه شده است و در داروخانه‌ها عرضه می‌گردد. بهترین و ایمن‌ترین روش مصرف این گیاه، استفاده از عصاره و قرص این گیاه می‌باشد. تاکنون منع مصرف خاصی در استفاده از این گیاه شناخته نشده است و عوارض جانبی نیز دیده نشده است و فقط یک اثر ملین ملایم همراه با مصرف داروهای مربوطه دیده می‌شود. درباره اثر آن در دوران بارداری و شیردهی تا کنون گزارش خاصی دریافت نشده است اما بهتر است افرادی که به گیاهان خانواده کاسنی حساسیت نشان می‌دهند از مصرف این گیاه پرهیز کنند.

توصیه‌ها و نسخه‌های کوتاه

* جهت تقویت کبد از خوردن اسفناج و چربی‌ها پرهیز کنید.

*خوراکی‌هایی که کبد را تقویت می‌کنند شامل این موارد می‌باشند: آب کدو، آب خرفه، آب انار، آب خیار، آب کاسنی تازه، لعاب اسفرزه، شربت لیمو، شربت سکنجبین، سکنجبین به‌لیمو، شیره چهارتخمه، روغن زیتون، به شیرین و خام، زیره سیاه، آب دمکرده رقیق شاهتره، آب دمکرده بادرنجبویه، آب دمکرده سنبل الطیب، ترنجبین، ماءالشعیر، شربت غوره، آب عناب، آب زرشک و.....

* جهت تقویت کبد تباشیر هندی، گل محمدی (از هر کدام 5 مثقال)، تخم کاسنی، تخم خرفه (از هر کدام 3 مثقال)، ریوند چینی و تخم کرفس (از هر کدام 2 مثقال)، همه را مخلوط کنید و بجوشانید. آب آن را کمی صاف کنید و مقداری چهارتخمه (تخم خیار، تخم گرمک، تخم هندوانه و تخم کدو) کوبیده شده را به آن اضافه کنید و هر صبح قبل از صبحانه مقداری از آن را میل نمایید.

* جهت تقویت کبد تباشیر هندی کوبیده شده، آب جوشانده ریشه کاسنی، لعاب اسفرزه و سکنجبین را مخلوط کنید و شب قبل از خواب میل نمایید. در صورتی که یک فرد سرد مزاج می‌باشید نارسایی کبد در شما دارای علائمی مانند گرفتگی رنگ چهره، سفیدی رنگ زبان و لب‌ها، کم رنگ بودن ادرار، کم بودن مدفوع و سفیدی رنگ آن و کمی احساس عطش می‌باشد. شما می‌توانید هر صبح و عصر 5 گرم رازیانه را با 5 گرم تاج ریزی بجوشانید، بعد آن را صاف کرده و با مقداری گل قند عسلی مخلوط کرده و بخورید.در صورتی که یک فرد گرم مزاج می‌باشید برای درمان نارسایی کبد بهترین کار این است که ابتدا مقداری خون کم کنید، دوم با جوشانده هلیله و مغز فلوس عمل پاک‌سازی را انجام دهید و در گام سوم هر روز 20 گرم عناب نیمکوب شده را بجوشانید، بعد آن را صاف و با سکنجبین مخلوط کنید و بخورید.

کاسنی

کشت و کار این گیاه از دوران باستان جهت مصرف برگ آن برای سالاد انجام می‌شده است. برگ این گیاه به همراه سرکه و یا روغن‌های مختلف به عنوان سالاد همراه غذا مصرف می‌شده است. در سال‌های دور در اروپا از دم کرده ریشه این گیاه به عنوان جایگزینی برای قهوه استفاده می‌شده است. هر چند که قدمت کاربرد دارویی این گیاه بسیار طولانی است اما به طور کلی این گیاه پیش از این که به عنوان یک گیاه باارزش دارویی بالا مطرح گردد به عنوان یک گیاه خوردنی و غذایی مطرح بوده است.

این گیاه طبیعت سرد و تر دارد. بخش‌های قابل‌استفاده از این گیاه گل‌ها، برگ‌ها، ریشه و بذر گیاه هستند. برگ‌های این گیاه تا حدودی تلخ‌مزه هستند که این مزه تلخ در زمان گل دادن گیاه افزایش می‌یابد. معمولاً با عملیات ویژه‌ای مانند پوشاندن برگ‌ها به وسیله کاغذهای ویژه و ایجاد مانع برای رسیدن نور به برگ‌ها اسباب سفید شدن برگ گیاه و کاهش مزه تلخ برگ‌ها را فراهم می‌کنند اما باید به این مسئله نیز توجه کرد درحالی‌که مزه تلخ برگ‌ها کاهش می‌یابد میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی برگ‌ها نیز کاهش می‌یابد. در هر 100 گرم برگ خشک این گیاه 290 کالری انرژی، 6/24 گرم پروتئین، 9/2 گرم چربی، 4/59 گرم کربوهیدرات، 13 گرم فیبر و 13 گرم خاکستر وجود دارد. مواد معدنی این گیاه شامل کلسیم، فسفر، آهن، منیزیم، سدیم، پتاسیم و روی می‌باشند. همچنین ویتامین‌های این گیاه شامل ویتامین A، تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین و B6 می‌باشند. این گیاه دارای ارزش درمانی و دارویی بالایی به خصوص برای کبد و دستگاه گوارش می‌باشد و همین ویژگی باعث شده است که امروزه دارای جایی ثابت در رژیم‌های دارویی و غذایی داشته باشد.

ریشه و برگ گیاه دارای خاصیت اشتهاآور، ادرارآور، ملین، کمک‌کننده به هضم غذا، کاهنده قند خون و مقوی است. ثابت شده است که عصاره ریشه این گیاه دارای اثرات درمانی بسیار مفیدی برای درمان یرقان، نقرس و روماتیسم می‌باشد. ترکیبات محلول در آب کاسنی، خاصیت مسکن دارند و بعضی از قندهای موجود در آن دارای خاصیت افرایش میکروب مفید و کاهش باکتری بیماری در روده می‌باشند. مطالعات و تحقیقات جدید بر روی خواص درمانی این گیاه نشان می‌دهد که برخی ترکیبات موجود در کاسنی، در مشکلاتی از جمله یبوست، اسهال‌های میکروبی، سرطان و بیماری‌های قلبی- عروقی، می‌توانند موثر باشد. از مهم‌ترین اثرات مفید کاسنی، حفاظت کبد در برابر سموم کبدی است و این اثر با ماده‌ای به نام تتراکلروکربن به اثبات رسیده است. ابن‌سینا پزشک بزرگ مسلمان در مورد گیاه کاسنی و خواص آن گفته است که کاسنی برطرف‌کننده تشنگی مفرط، مدر صفرا، تب‌بر، مۆثر در درمان دیفتری، تصفیه خون و برای درمان بیماری‌های پوستی مفید است. گیاه کاسنی، مانند سایر گیاهان ممکن است، عوارض محدودی ایجاد کند که مصرف آن می‌تواند در مواقعی موجب بروز حساسیت‌های پوستی و ایجاد درماتیت و این واکنش‌های پوستی مربوط به ترکیبات لاکتونی موجود در کاسنی شود.

---

یکی از موثرترین گیاهان در درمان بیماریهای کبدی نظیر سیروز کبدی و یا انواع هپاتیت میباشد. در حال حاضر یکی از پرمصرفترین داروهای موجود در بازارهای اروپا و آمریکا قرصها ، کپسولها و یا شربت های حاوی عصاره

معرفی گیاه

خار مریم اصالتاً بومی منطقه مدیترانه است. این گیاه امروزه در سرتاسر نقاط دنیا از اروپا تا آسیا و از آفریقا تا آمریکای شمالی گسترده شده است. این گیاه تنومند معمولاً در مناطق خشک و آفتابی رشد می کند. ساقة‌ این گیاه در قسمتهای فوقانی خود شاخه می دهند و ارتفاع و طول این گیاه از 4 تا 10 پا می رسد. برگهای این گیاه پهن و دارای خالها یا رگه های سفید است. گلهای آن قرمز ارغوانی است. میوة ریز و پوست سفت آن قهوه ای، لک دار و براق است. این گیاه به آسانی رشد می کند و در طول کمتر از یک سال به سرعت به بلوغ می رسد.

خارمریم ماده موثره قرص لیور گل است و بهترین داروی گیاهی برای کاهش چربی کبد است.

دوره مصرف :

حداقل 45 روز (200 گرمآسیاب شده همراه با تخم آن)

یکی از موثرترین گیاهان در درمان بیماریهای کبدی نظیر سیروز کبدی و یا انواع هپاتیت میباشد. در حال حاضر یکی از پرمصرفترین داروهای موجود در بازارهای اروپا و آمریکا قرصها ، کپسولها و یا شربت های حاوی عصاره خار مریم میباشد؛ چراکه از یکسودر رفع اثرات سوء حاصل از مصرف زیاد الکل بسیار موثر بوده و نارسائی های کبدی را برطرف میکند ، ازسوی دیگر سبب رفع مسمومیت کبد در اثر آلودگی ناشی از سرب حاصل از سوخت بنزین می گردد. لذا این دارو ها هم در داروخانه ها و هم در سوپر مارکتها در دسترس عموم است. قرص Ultra Thistle در بسته های 200 عددی به قیمت 39.95 دلار و یا کپسول Maximum Milk Thistle در بسته های 100 عددی به قیمت 29.95 در تمام داروخانه های آمریکا و اروپا در حال توزیع است

توصیف و شکل ظاهری

این گیاه در طول دوره رشد خود ، 30 تا 200 سانتی متر قد کشیده و دارای شکل تقریباً مخروطی شکل بوده. بوته این گیاه به طور میانگین تا 160 سانتی متر قطر رشد داشته است. ساقه این گیاه معمولاً درای حالت پنبه‌ای در دور خود بوده و بیشتر فضای این ساقه توخالیست. برگهای این گیاه معمولاً دارای شکل مستطیلی یا به شکل نیزه در دور خود و پراکنگدی آن‌ها معمولاً چندبرگی و یا دو برگی است. سرگل خوش‌رنگ این گیاه 4 تا 12 سانتی متر عرض و پهنا داشته. در نیمکره شمالی این گیاه از ماه خرداد تا اواسط شهریور و در نیم‌کره جنوبی این گیاه از آذر تا اوایل بهمن میروید. دانه این گیاه رنگ سبز تیره و یا در بعضی نژادها سیاه میباشد و کاسه این گل که دانه ها در آن قرار میگیرند رنگ زرد مانندی دارد.

اطلاعات گیاهی در باره ، گیاه خار مریم که دوست کبد هم به آن می گویند .گیاه خارمریم یکی دیگر از گیاهان دارویی است که از آن برای معالجه و جلوگیری از امراض کبدی استفاده می‌کنند. این گیاه از آنجا که مخلوطی به اسم سیلی‌مارین دارد، می‌تواند در از بین بردن اندازه جذب چربی مخصوصا چربی بد (LDL)، تری‌گلیسیرید و کاهش جذب کلسترول‌موثر باشد.

به همین دلیل بسیاری از درمانگران، این گیاه را از جمله موثرترین‌ گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب می‌شناسند و مصرف دم نوش یا خشک این گیاه همراه غذا را در این زمینه موثر می‌دانند. مصرف این گیاه با مشورت متخصص طب سنتی می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کرده و سرعت تولید دوباره سلول‌های کبدی را افزایش دهد.

گیاه خار مریم بومی مناطق مدیترانه بوده، و عصاره آن قرن‌هاست که به عنوان تقویت کننده کبد شناخته شده است و گیاه ‌شناسان حدود 2000 ویا ۴۰۰۰ سال است که از دانه‌های آن برای درمان بیماری‌های مزمن کبدی و محافظت از کبد در مقابل سموم استفاده می‌کنند.

عصاره گیاه میلک‌تیستل دارای ماده موثره سیلی مارین می‌باشد که امروزه در ایالات متحده آمریکا در طب جانشین و مکمل متداول‌ترین فرآورده مصرفی برای بیماران کبدی می‌باشد.

زیست گاه

فراوانترین منطقه رشد این گیاه ، سواحل جنوب شرقی انگلیس(که فراوانترین نقطه کره زمین، این منطقه است) ، ایران ، آمریکای شمالی و استرالیا و نیوزیلندمیباشد. مزارع ساخته شده توسط انسان این گیاه ، برای مصارف دارویی و برآورد مواد اولیه صنعتی از این گیاه در مناطق وسیعی در اتریش(منطقه والدویرتل) ، آلمان ، مجارستان، لهستان، چین و آرژانتین قرار داشته و در مناطق اروپایی کاشت این گیاه ، هر ساله در بین ماه‌های مارس تا آوریل انجام و برداشت آن در ماه اگوست در حدود 2 تا 3 هفته بعد از گل دادن این گیاه در دو مرحله (بریدن و تمیزکردن یا خرمن‌کوبی) انجام میشود. دانه‌های خار مریم یکی از مهمترین منابع طبعی دارویی برای امراض کبد است ، ماده سیلی مارین موجود در دانه های این گیاه یکی از موثرترین پادزهرها حتی برای موارد مسمویت ناشی ازقارچ مهلک کلاهک مرگ نیز هست. این گل همچنین استفاده زیبایی شناختی برای تزیین باغ خانه ها و سبد ها نیز دارد]

تریکیب شیمیایی

دانه خار مریم، داری تقریباً 4 تا 6 درصد سیلیمارین و عصاره این گیاه حاوی 65-80 درصد سیلیمارین و 20 تا 35 درصد اسید چرب میباشند.

آزمایشات بالینی انجام شده

خار مریم در موارد معتددی از نظیر بیماری های کبد و مقابله با سرطان استفاده میشود. اما باید اشاره نمود آزمایشات علمی در باره‌ی این گیاه متناقض و ناهماهنگ بوده. در آزمایشات انجام شده ، سیلیمارین موجود در این گیاه به طور منظم با مقدار 420 تا 480 میلیگرم در 2 یا 3 وعده به طور روزانه برای موارد آزمایشی تجویز شده است. همچنین برای امراض خاص مقدارهای بالاتر این ماده نیز تجویز میشده به طور مثال 600 گرم روزانه برای فردی با بیماری دیابت نوع2 تجویز میشده که نتایج بدست آمده از این آزمایش بسیار عالی و قابل توجه بوده و همچنین مقدار 600 تا 1200 گرم در روز برای فردی با بیماری هپاتیت c نیزتجویز شده که البته نتایج قابل توجهی را دربرنداشته است. However, higher doses have been studied, such as 600 mg daily in the treatment of type II diabetes عصاره گیاه خار مریم به همراه عصاره گیاه قاصدک، برای رفع رنگپریدگی پوست در حالت خماری و همچنین دفع سموم ناشی از مصرف بیش از حد الکل نیز استفاده میشود.